ورقهای ژئوممبران (Geomembrane Sheets) از مهمترین مصالح مورد استفاده در پروژههای عمرانی، محیطزیستی، مخازن ذخیره و سازههای زیرزمینی هستند. این ورقها معمولاً از پلیمرهای انعطافپذیر و مقاوم نظیر پلیاتیلن با چگالی بالا (HDPE) ساخته شده و نقش یک لایه آببند را ایفا میکنند.
به دلیل طول عمر بالا، مقاومت شیمیایی عالی و قیمت اقتصادی، ژئوممبرانها به انتخاب اول مهندسان در ساخت مخازن نگهداری آب، فاضلاب، استخرهای کشاورزی و محل دفن زباله تبدیل شدهاند.
ژئوممبران چیست؟
ژئوممبران یک لایه مصنوعی پلیمری غیرقابل نفوذ است که بهعنوان پوشش آببند در پروژههای عمرانی استفاده میشود. این ورقها در ضخامتهای مختلف (معمولاً از 0.5 تا 2 میلیمتر) و با عرضهای استاندارد تولید شده و با روشهای جوش حرارتی به یکدیگر متصل میشوند.
انواع ورق ژئوممبران
ورقهای ژئوممبران بر اساس متریال و روش تولید در چند دسته اصلی قرار میگیرند:
1. ژئوممبران HDPE (پلیاتیلن با چگالی بالا)
پرکاربردترین نوع ژئوممبران، دارای:
مقاومت شیمیایی بسیار بالا
طول عمر ۳۰ تا ۵۰ سال
مقاوم در برابر اشعه UV
مناسب برای سدسازی و محیطزیست
کاربرد: مخازن فاضلاب، محل دفن زباله، استخرهای کشاورزی بزرگ، مخازن صنعتی.
2. ژئوممبران LLDPE (پلیاتیلن خطی با چگالی کم)
انعطافپذیرتر از HDPE اما با مقاومت کمی کمتر.
مزایا:
انعطاف عالی
مناسب زیرسازههای ناهموار
نصب سریعتر
کاربرد: لاگونها، حوضچههای تبخیر، کانالها و پوشش شیبها.
3. ژئوممبران PVC
از جنس پلیوینیل کلراید، با چسبندگی خوب به زیرکار.
مزایا:
نصب آسان
انعطاف بالا
معایب:
حساس به UV
طول عمر کمتر نسبت به HDPE
4. ژئوممبرانهای تقویتشده (Reinforced Membrane)
دارای الیاف داخلی برای قدرت و دوام بیشتر.
مناسب برای پروژههای صنعتی سنگین و دماهای بالا.
مزایای ورقهای ژئوممبران
ژئوممبرانها مزایای چشمگیری نسبت به مصالح سنتی مانند بتن یا قیرگونی دارند:
۱. کاملاً ضد آب و غیرقابل نفوذ
نفوذپذیری این ورقها نزدیک به صفر است
(۱۰⁻¹⁴ × نسبت نفوذ آب).
۲. مقاومت شیمیایی و حرارتی بالا
در برابر اسیدها، قلیاها، نمکها و فاضلابهای صنعتی مقاوم هستند.
۳. طول عمر بالا
در صورت نصب صحیح بین ۳۰ تا ۵۰ سال عمر میکنند.
۴. سرعت نصب بالا
با دستگاههای جوش اکستروژن و دوجداره بهسرعت نصب میشوند.
۵. هزینه اقتصادی
قیمت نهایی پروژه معمولاً ۴۰ تا ۷۰ درصد کمتر از روشهای بتنریزی یا پوششهای سنتی است.
۶. سازگاری با محیطزیست
فاقد مواد مضر بوده و در پروژههای محیطزیستی مورد تأیید هستند.
کاربردهای ورق ژئوممبران
ورقهای ژئوممبران در صنایع مختلف استفاده میشوند:
1. استخرهای کشاورزی
پوشش اصلی در استخرهای ذخیره آب کشاورزی بهجای بتن.
2. مخازن و حوضچههای تصفیه فاضلاب
به دلیل مقاومت بالا در برابر مواد شیمیایی.
3. محل دفن زباله (لندفیل)
برای جلوگیری از آلودگی خاک و آبهای زیرزمینی.
4. سدسازی و سازههای هیدرولیکی
مانند آببند مخازن و کانالها.
5. معادن و صنایع سنگین
استحصال مواد معدنی، پوشش حوضچههای لیچینگ.
6. پروژههای نفت و گاز
حوضچههای ذخیره پساب و مواد شیمیایی.
روش نصب ژئوممبران
نصب صحیح ژئوممبران تأثیر مستقیم بر عمر آن دارد. مراحل رایج نصب عبارتند از:
آمادهسازی سطح
– حذف سنگها و اجسام تیز
– تسطیح و کوبش زمینپهن کردن ورقها
– طبق نقشه و با رعایت جهت بادجوش دادن درزها
– با دستگاه جوش دوجداره (Wedge Welding)
– کنترل کیفیت با تست فشار یا آزمایش جرقهبازرسی نهایی و تحویل پروژه
عوامل مؤثر بر قیمت ورق ژئوممبران
قیمت ژئوممبران با توجه به موارد زیر تعیین میشود:
جنس: HDPE یا LLDPE
ضخامت: از 0.5 تا 2 میلیمتر
وزن و دانسیته
مبدا تولید: ایرانی یا خارجی
مقدار مصرف و متراژ پروژه
هزینه نصب
برای پروژههای بزرگ، خرید مستقیم از تولیدکننده باعث کاهش هزینه میشود.
نکات مهم در خرید ژئوممبران
قبل از خرید ژئوممبران، به موارد زیر دقت کنید:
وجود استانداردهای جهانی مانند GM13
ارائه گارانتی معتبر
تست کشش، چقرمگی و مقاومت UV
ضخامت واقعی (نه اسمی!)
کیفیت جوشپذیری
مقاومت در برابر ترک خوردگی تنشی
جمعبندی
ورقهای ژئوممبران یکی از بهترین و مقرونبهصرفهترین گزینهها برای آببندی سازهها، استخرها، مخازن و پروژههای محیطزیستی هستند. به دلیل قیمت مناسب، دوام بالا، مقاومت شیمیایی و سرعت نصب، استفاده از آنها در سالهای اخیر رشد چشمگیری داشته است.
